Tíðindi

Frá lesivegleiðingini og skúlabókasavninum

RÓMARATØL (niðast er leinki til tvær uppgávur)

Rómaratøl komu upprunaliga úr Italia fyri umleið 2800 árum síðani. Navnið á talskipanini ber boð um, at hon var nýtt av rómverjum. Og soleiðis var, og framvegis renna vit okkum í rómaratøl  t.d  sum árstøl t í bókum.
Sjey bókstavir eru í rómversku talskipanini:

I = 1
V = 5
X = 10
L = 50
C = 100
D = 500
M = 1000

At skriva onnur tøl, enn tey, ið standa omanfyri, skulu bókstavirnir setast saman. Frá 1-10 sær soleiðis út:
 
 
1 = I
2 = II
3 = III
4 = IV
5 = V
6 = VI
7 = VII
8 = VIII
9 =  IX
10 = X
 
Verður eitt minni tal skrivað framman fyri eitt størri tal, verður talið drigið frá tí stóra.
Dømi: IX = 9
 
Verður eitt minni tal skrivað aftaná eitt stórt tal, verður talið lagt afturat sóra talinum. Dømi:
VII = 7
 
Til og við 49  verður skrivað soleiðis:
11 = XI
12 = XII
13 = XIII
14 = XIV
15 = XV
16 = XVI
17 = XVII
18 = XVIII
19 = XIX
20 = XX
21 = XXI
22 = XXII
23 = XXIII
24 = XXIV
25 = XXV
26 = XXVI
27 = XXVII
28 = XXVIII
29 = XXIX
30 = XXX
31 = XXXI
32 = XXXII
33 = XXXIII
34 = XXXIV
35 = XXXV
36 = XXXVI
37 = XXXVII
38 = XXXVIII
39 = XXXIX
40 = XL
41 = XLI
42 = XLII
43 = XLIII
44 = XLIV
45 = XLV
46 = XLVI
47 = XLVII
48 = XLVIII
49 = XLIX

Eftir 50 og fram til 90 skrivast tølini við  L fremst:

50 = L

51 = LI
52 = LII
53 = LIII
54 = LIV
55 = LV
56 = LVI
57 = LVII
58 = LVIII
59 = LIX
60 = LX
61 = LXI
62 = LXII
63 = LXIII
64 = LXIV
65 = LXV
66 = LXVI
67 = LXVII
68 = LXVIII
69 = LXIX
70 = LXX
71 = LXXI
72 = LXXII
73 = LXXIII
74 = LXXIV
75 = LXXV
76 = LXXVI
77 = LXXVII
78 = LXXVIII
79 = LXXIX
80 = LXXX
81 = LXXXI
82 = LXXXII
83 = LXXXIII
84 = LXXXIV
85 = LXXXV
86 = LXXXVI
87 = LXXXVII
88 = LXXXVIII
89 = LXXXIX

Komin til 90  verður X aftur fremst:  
90 = XC
91 = XCI
92 = XCII
93 = XCIII
94 = XCIV
95 = XCV
96 = XCVI
97 = XCVII
98 = XCVIII
99 = XCIX

Tøl frá 100:
C = 100

D = 500

M = 1000

 
Dømi:
ár 2020 = ár MMXX
ár 2013 = ár MMXIII

Her eru tvær uppgávur, har tú kanst royna teg við rómaratølum.

Trýst HER

Trýst HER

(Til ber  ikki at skriva inn í seinnu uppgávuna "online". Nýt blýant og pappír)